تحریک جعفریه و تحریک اسلامی Tehreek e jafaria – Tehreek e Islami
شیعیان در تاریخ پاکستان نقش پر فراز و نشیبی داشته‌اند و از آنجا که اکثر جمعیت پاکستان اهل‌سنّت هستند، متّحد نبودن شیعیان و اقلیّت تعدادی آنها باعث شده تا نقش سیاسی و اجتماعی آنها کمرنگ شود. درکتاب پاک ستان راجع به فراز و نشیب تاریخ شیعیان و تشکیل حزب تحریک جعفریه و پس از آن تحریک اسلامی آمده است:
پس از استقلال پاکستان شیعیان تلاش کردند با ایجاد احزاب و مجامعی از حقوق خود دفاع کنند و پس از چند بار تلاش کم ثمر سرانجام کمیسیون مطالبات شیعیان در سال 1960 توسط سیّد محمّدمفتی و علّامه مفتی‌جعفرحسین در کراچی آغاز به کار کرد. تلاش برای برگزاری مراسم عزاداری آزادانه در محرّم‌الحرام، تبلیغ آزادانه مذهب و متّحد ماندن مسلمانان پاکستانی از جمله خواسته‌های این گروه بود. در دهه‌ی 60 میلادی رهبران شیعی پاکستان موفّق شدند برخی مطالبات خود را احیا کنند به طور مثال در این دهه دولت پذیرفت که مطالب کتب درسی نباید عقاید شیعیان را مورد اهانت قرار دهد یا مدیریّت امور وقف شیعیان به کمیته‌ای از شیعیان سپرده شود. تأسیس جنبش – تحریک- نظام مصطفی توسط احزاب مذهبی پاکستان علیه سیاستهای حکومت سوسیالیستی ذوالفقار علی بوتو با حمایت علّامه مفتی‌جعفر حسین و گروههای شیعی همراه شد و پس از روی کار آمدن دیکتاتوری ضیاءالحق او که خود را مدیون جنبش نظام مصطفی میدانست تصمیم گرفت قوانین اسلامی را با ذهنیّتی که خود از دین داشت اجباری کند. مجازاتهای اسلامی برای سرقت، زنا و… توسّط او به سرعت تصویب شد در ادامه ضیاءالحق تلاش داشت زکات اجباری( مطابق فقه اهل‌سنّت) را در تمام پاکستان اجرا کند که نگرانیهای شدیدی برای شیعیان به وجود آورد. اعتراضات اوّلیه علّامه مفتی جعفر حسین و مردم سودی به همراه نداشت و دولت حاضر نبود برای اقلیّت شیعه قانونی جداگانه در نظر بگیرد. ضیاءالحق در ادامه توجّه به اعتقادات شیعی و خطوط قرمز را در کتب درسی پاکستان نیز لغو کرد. این تصمیم او جرقّه‌ی اعتراضات عمومی شیعیان را در پی داشت که به انتخاب علّامه مفتی جعفرحسین به عنوان رهبر جنبش نفاذ فقه جعفریه منجر شد.
رهبر جدید شیعیان پاکستانی نیز با هدف اعتراض به تصمیمات ضیاء الحق و مستثنی کردن شیعیان از پرداخت زکات اجباری (مطابق فقه اهل‌سنّت)، حفظ و حراست عزاداری سالار شهیدان، احترام به حقوق شیعیان در کتب درسی و… اعلان اجتماع سراسری در شهر اسلام آباد کرد. آنچه مردم پاکستان در ماه ژانویه سال 1980 میدیدند باور کردنی نبود، صدها هزار شیعه در پایتخت پاکستان روبروی ساختمان پارلمان گردهم آمده بودند و یکصدا خواسته‌ی خود را فریاد میزدند. ضیاءالحق که هیچ‌گاه گمان نمیکرد شیعیان چنین قدرتی داشته باشند مجبور شد خواسته‌های آنان را بپذیرد و به حقوق شیعیان احترام بگذارد.
در سال 1983 با درگذشت علّامه مفتی‌جعفرحسین، «علّامه شهید عارف‌حسین الحسینی» رهبری (بخشی مهم از) نهضت را به عهده گرفت و آن را تبدیل به یک حزب فعّال سیاسی و اجتماعی کرد که قصد داشت از حقوق مردم دفاع کرده و در عرصه‌های سیاسی نیز نقش بسیار مؤثری داشته باشد. فعّالیتهای حساب شده و دقیق شهید الحسینی به سرعت وضعیت شیعیان را تغییر داد و آنها را از انزوای اجتماعی رها کرد. هر چند او در پیش‌برد اهدافش با سه مشکل جدی روبرو بود. اول نحوه‌ی نگاه دیکتاتوری ضیاءالحق به شیعیان که هیچ‌گاه نگاه مثبتی نبود. دوّم تشکیل احزاب و گروههایی که چشم دیدن موفّقیت شیعیان را نداشتند و قصد رقابت جدّی با شیعیان و حتّی حذف مهره‌های آنها را داشتند. تشکیل سپاه صحابه در سال 1985 ( دو سال پس از آغاز به کار شهید الحسینی) از جمله این وقایع است. سوّمین مشکل انشعاب میان شیعیان پس از علّامه مفتی جعفرحسین بود و بخشی از شیعیان علّامه سیّدحامدعلی‌شاه موسوی را به عنوان رهبر خود انتخاب کردند که باعث شد وحدت اوّلیه از بین برود.
در سال 1988 علّامه عارف حسین الحسینی نام تحریک نفاذ فقه جعفری را به تحریک جعفریه تغییر داد ولی سپاه صحابه در همان سال ایشان را به شهادت رساند و سپس علّامه سیّدساجدعلی نقوی به عنوان جانشین ایشان انتخاب شد. رهبر جدید شیعیان تلاش داشت تا از تشدید اختلافات میان مذاهب اسلامی که توسّط افراط گرایان به آن دامن زده میشد و از هر نظر به ضرر تمام مسلمانان پاکستان بود جلوگیری کند به همین دلیل ارتباط خود با گروههای اهل‌سنّت مانند جماعت اسلامی، جمعیّت علمای اسلام و جمعیّت علمای پاکستان را تقویت کرد. در دهه‌ی 90 میلادی کمیته اتّحاد بین‌الملسمین شکل گرفت و احزاب مختلف نیز در آن حضور یافتند. تشکیل شورای همبستگی ملّی (ملّی یکجهتی کونسل) درسال 1995 یکی دیگر از اقدامات مهمّی بود که توسّط احزاب مذهبی پاکستان از جمله شیعیان انجام شد و بسیاری از گروههای مذهبی گرد هم آمدند تا اختلافات را کنار گذاشته و مانع بروز جنگ فرقه‌ای شوند.
افزایش فعّالیت گروه تروریستی سپاه صحابه در دهه‌ی 90 میلادی و هدف قرار گرفتن شیعیان مظلوم در نقاط مختلف که در سایه کم توجّهی دولتهای وقت صورت میگرفت همواره خشم مسلمانان را بر می‌انگیخت در خلال همین سالها گروهی به نام سپاه محمّد شکل گرفت تا انتقام خون شیعیان را از سپاه صحابه بگیرد و در مقابل هر ترور آنها یک ترور انجام دهد. به این ترتیب دامنه عملیّاتهای شبه نظامیان در پاکستان افزایش یافت و زمانی که پرویزمشرّف در سال 1999 با کودتا قدرت را به دست گرفت در تلاش برای مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی به سرعت سپاه صحابه و لشکر جهنگوی را ممنوع الفعّالیت کرد. مشرّف اما تصمیم دیگری نیز گرفت و برای کنترل التهاب در کشور و جلوگیری از اعتراض احزاب (افراط‌گرای) دیوبندی، تحریک جعفریه را نیز ممنوع الفعّالیت اعلام کرد.
علّامه سیّدساجدنقوی در همان سال با تشکیل حزبی جدید به نام «اسلامی تحریک» مجدداً فعّالیتهای خود را آغاز کرده و یکی از اعضای مهم ائتلاف متّحده مجلس عمل شد. از سوی دیگر سپاه صحابه نیز نام خود را به «ملّت اسلامی» تغییر داده و فعّالیتش را آغاز کرده بود به این دلیل پرویزمشرّف در نوامبر سال 2003 مجدداً 6 حزب از جمله اسلامی تحریک و ملّت اسلامی را ممنوع الفعّالیت کرد. ولی این بار برای اجرایی شدن تصمیم خود تمام دفاتر این مجموعه‌ها را نیز پلمب کرد. در خلال این تنشهای بزرگ مشرف، «علّامه سیّدساجدعلی نقوی» را نیز به اتهام دست داشتن در قتل مولانا اعظم طارق سرکرده‌ی سپاه صحابه بازداشت کرد ولی با اعتراض گسترده شیعیان روبرو شد و پس از 4ماه در سال 2004 او را آزاد کرد.
از آن سال به بعد فعّالیتهای تحت رهبری علّامه نقوی با نام «شیعه علما کونسل» و «اسلامی تحریک» در حال انجام است و به گفته مسئولین این حزب علی رغم این‌که دولت مشرّف به دلایل نامشخص فعّالیت تحریک جعفریه و پس از آن اسلامی تحریک را ممنوع اعلام کرد ولی کمیسیون انتخاباتی پاکستان دلایل دولت را نپذیرفته و مجوز فعّالیت اسلامی تحریک را باطل نکرده است از این رو نشان دو شمشیر را به عنوان سمبل انتخاباتی این حزب به رسمیّت میشناسد.
تحریک جعفریه و پس از آن اسلامی تحریک حضور چندان موفقی در انتخابات نداشته است در سال 1994 آنها موفّق شدند 8 کرسی در منطقه گلگیت بلتستان را از آن خود کنند. در انتخابات سال 1997 با حزب نواز تشکیل ائتلاف داده و یکی از روحانیون خود را به مجلس سنا فرستادند. پس از آن و به دلیل پیوستن به مجلس متّحده عمل پیروزهای به دست آمده برای اسلامی تحریک در قالب یک ائتلاف به حساب آمده است.
با مطالعه کتاب پاک ستان می توانید اطلاعات کاملتری در خصوص احزاب و گروههای سیاسی و مذهبی پاکستان به دست آورید.
