حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف Pakistan Muslim League N
یکی از قوی ترین احزاب سیاسی کشور پاکستان حزبی موسوم به مسلم لیگ نون است که برای ساده تر شدن آن را حزب نواز می نامیم. در کتاب پاک ستان این حزب چنین معرفی شده است:
حزب نواز از نخستین شاخه‌های جدا شده از حزب بزرگ مسلم لیگ است که اوّلین حزب حامی حقوق مسلمانان در شبه‌قارّه تلقی میشد و بزرگانی چون «محمّدعلی جناح و لیاقت علی‌خان» نیز از رهبران آن بودند. اوّلین حرکت رسمی برای ایجاد این حزب در سال 1988 توسط «فدا محمّدخان» برداشته شد ولی پس از آن فعّالیت حزب در سال 1993 توسّط شخص نواز شریف که اوّلین دور نخست‌وزیری او توسّط رئیس جمهور وقت پاکستان به پایان رسیده بود، رسماً آغاز شد.
نواز شریف تنها فردی است که توانسته 3 بار برکرسی نخست‌وزیری پاکستان تکیه بزند و اوّلین باری که او در انتخابات پیروز شد پیش از تأسیس حزب نواز بود. حمایت کامل ضیاءالحق (دیکتاتور پاکستان در دهه‌ی 80) باعث شد تا نواز شریف به عنوان سروزیر ایالت پنجاب انتخاب شود. پس از مرگ ضیاءالحق بر اثر سقوط هواپیما، نواز شریف مخالفان حزب مردم را در مجمعی به نام «اتّحاد جمهوری اسلامی» پاکستان گرد هم آورد و توانست بی‌نظیر بوتو را در انتخابات شکست داده و برای اوّلین بار نخست‌وزیر کشور پاکستان شود. آنها موفّق شدند 106 کرسی از 207 کرسی پارلمان را به دست آورند و به این ترتیب تشکیل حکومت دهند. نواز شریف در سال 1993توسّط رئیس جمهور کشور به دلیل کارکرد غیر شفاف و فساد اداری عزل شد و در انتخابات همان سال با کسب 39 درصد آرا و 73 کرسی از مجموع 207 کرسی پارلمان پاکستان تبدیل به رئیس اپوزیسیون شد و رو در روی بی‌نظیر بوتو قد علم کرد. فعّالیتهای حزب نواز علیه دولت بی نظیر بوتو پیروزی تاریخی آنها در انتخابات سال 1997را به همراه آورد و آنها با کسب 45 درصد آرا 137 کرسی از 207 کرسی پارلمان را از آن خود کرده و تشکیل حکومت دادند.
آغاز دوّمین دور نخست‌وزیری نواز شریف هم برای وی چندان خوش یُمن نبود؛ آغاز جنگ کارگیل با هند، تبدیل شدن پاکستان به اوّلین قدرت اتمی جهان اسلام زیر فشارها، تهدیدها و تحریمهای آمریکا و در نهایت حذف از صحنه قدرت توسط کودتای ژنرال پرویزمشرّف تمام اتّفاقاتی بود که تا سال 1999 برای نواز شریف و حزب نواز رخ داد. حزب نواز علی‌رغم تبعید شدن نواز شریف به عربستان انتخابات سال 2002 را تحریم نکرد ولی رأی چندانی نیز به دست نیاورد در انتخابات سال 2008 که با پیروزی قاطع حزب مردم همراه بود حزب نواز توانست 19 درصد آرا را به دست آورده و با کسب 89 کرسی از مجموع 342 کرسی پارلمان پاکستان به عنوان اپوزیسیون فعّالیت کند.
با بازگشت نواز شریف به کشور و عادّی‌تر شدن شرایط،انتخابات سال 2013 زمان بازگشت حزب نواز به قدرت بود آنها قاطعانه 32 درصد از تمام آرا را به دست آورده و با همراهی احزابی چون جمعیّت علمای اسلام و پختونخوا عوامی توانستند همراهی 166 نماینده از مجموع 342 نماینده اکثریّت پارلمان را از آن خود کنند.
پیروزی حزب نواز در این انتخابات توسّط حزب تحریک انصاف و عمران‌خان به شدّت زیر سؤال رفت و اگرچه نواز شریف موفّق شد با تمام فراز و نشیبها تا سال 2017 در جایگاه نخست‌وزیری باقی بماند و پس از آن نیز تا پایان مهلت 5 ساله، حزب نواز را حزب حاکم باقی بگذارد ولی با مشکلات بسیاری روبه‌رو شد. نواز شریف که در هیچ کدام از ادوار حکومت خود موفّق نشده 5 سال مدّت قانونی را تکمیل کند این بار به جرم فساد مالی توسّط دادگاه عالی پاکستان فاقد صلاحیت شناخته شده و از سمت خود عزل شد.
این اتّفاق نه تنها باعث پایان فعّالیتهای نواز شریف به عنوان نخست‌وزیر پاکستان شد بلکه ریاست حزب را نیز از او گرفت تا شهباز شریف به عنوان رئیس جدید فعّالیت کند. هر چند حزب نواز معتقدند تا زمانی که نواز شریف زنده است رهبر حزب باقی خواهد ماند ولی حقیقت این است که طی سالهای اخیر حزب نواز با چالشهای بسیار بزرگی روبرو شده است. اگر از ابتدا به فعّالیتهای این حزب نگاه کنیم میبینیم که در دهه‌ی 80 میلادی نواز شریف ارتباط بسیار خوبی با سازمان اطّلاعاتی پاکستان و ارتش این کشور( شخص ضیاءالحق ) داشته ولی رفته این ارتباط کمرنگ و کمرنگ‌تر میشود تا جایی که او در سال 2018 حزب رقیب یعنی تحریک انصاف را به ارتباط با سازمانهای بالادستی متّهم میکند، اتهامی که در سالهای دورتر خود اسیر آن شده بود. با این حال اتّفاقات پس از سال 2022 ورق را بازگرداند. حال این حزب نواز و ائتلاف حامی آنها هستند که پس از ساقط کردن حکومت عمران‌خان به همدستی با سازمان های امنیّتی متهم هستند. پس از روی کار آمدن شهباز شریف بسیاری از سران حزب نواز که با پرونده‌های فساد مالی و … روبرو بودند تبرئه شدند و شخص نواز شریف نیز بخشیده شد.
دیدگاههای حزب نواز
شخص نواز شریف ابتدا فعّالیتهای سیاسی خود را به عنوان وزیر دارایی ایالت پنجاب آغاز کرده و با توجّه به اینکه در یک خانواده‌ی تاجر متولّد شده میتوان درک کرد که تلاش برای رونق اقتصادی پاکستان و بهبود زیرساختها از قبیل ساخت و ساز جادّه‌ای، کارخانجات، جلب توجّه سرمایه گذاران و… از عُمده اهداف و فعّالیتهای حزب نواز بوده است. افتتاح پروژه‌هایی چون قطاری شهری لاهور، اتوبوس مترو در شهرهای اسلام آباد، لاهور و مولتان، ساخت بزرگراه اسلام آباد- لاهور و… در دوره‌ی حکومت حزب نواز رخ داده است.
آنطور که گفته شد حزب نواز ابتدا ارتباط تنگاتنگی با دستگاه اطّلاعاتی و ارتش پاکستان داشت و در خلال سالهای 1990 تا 1993 برای کنترل نا امنیهای کراچی عملیّاتهای نظامی گسترده‌ای علیه حزب متّحده انجام داده و بسیاری از مسئولین این حزب را دستگیر کردند. این عملیّاتها در سالهای 1997 تا 1999 نیز ادامه یافتند.
حزب نواز چندان موافق شروع عملیّاتهای ضدّ تروریستی ضرب‌عضب و ردالفساد در سال 2014 نبود و در حالی که تلاش داشت دیگر احزاب را به مذاکره راضی کند با آغاز عملیات ضد تروریستی از سوی ارتش مواجه شده و تقریباً مجبور به همکاری آن شد.
این حزب دو بار در سالهای 1997 و 2018 به حمایت از قادیانیها متهم شد و برخی احزاب مذهبی به اتهام توهین به نبی گرامی اسلام«J» علیه حزب نواز تشکیل پرونده قضایی دادند. در سال 1997 طرفداران حزب نواز به دادگاه حمله کردند و در سال 2018 نیز تحریک لبیک یا رسول ا… با برگزاری اعتراضات گسترده در خیابانهای اسلام آباد مشکلات زیادی برای حزب نواز ایجاد کرد که از جمله ی آن ترور ناموفق «احسن اقبال» وزیر کشور وقت پاکستان بود.
سران حزب نواز به سوی عربستان و انگلیس گرایش دارند و نواز شریف تمام مدت تبعید خود در دوران حکومت پرویزمشرّف را در عربستان سپری کرده است. فرزندان نواز شریف تابعیّت انگلیسی دارند و فعّالیتهای اقتصادی آنها نیز در این دو کشور زیاد است.
وضعیت کنونی حزب نواز
انتخابات سال 2018 چندان برای آنها خوب نبود و حزب نواز تنها 82کرسی از مجموع 342 کرسی پارلمان پاکستان را به خود اختصاص داد. آنها حتّی با کمک حزب مردم و دیگر احزاب اپوزیسیون نیز نتوانستند مانع تشکیل حکومت حزب تحریک انصاف شوند. در ایالت پنجاب نیز حزب تحریک انصاف با ائتلاف‌های خوبی که تشکیل داد موفق شد قدرت را به دست بگیرد. شهباز شریف رئیس اپوزیسیون در پارلمان پاکستان است ولی پرونده‌های فساد اقتصادی علیه او و دیگر افراد خانواده شریف وجود دارد که ممکن است حتی منجر به حذف او از صحنه قدرت شود. با این حال پس از سال 2022 و به لطف همراهی سازمان های بالادستی، ارتش و احزاب مخالف عمران‌خان حزب نواز بازهم به قدرت رسید و توانست مهره‌ی مورد حمایت خود را به عنوان فرمانده‌ی جدید ارتش پاکستان منصوب کند. آنها همچنین موفّق شدند بسیاری از پرونده های قضایی موجود علیه خود را مختومه کنند.
با مطالعه کتاب پاک ستان می توانید اطلاعات کاملتری در خصوص احزاب و گروههای سیاسی و مذهبی پاکستان به دست آورید.
