مصاحبه
نویسنده: محمد رضا کمیلی
سایت منتشر کننده خبر: رهیافتگان
لینک یادداشت در سایت اصلی: www.B2n.ir/y47118
به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان ) مصاحبه از : معصومه طاهری– محمد رضا کمیلی اهل قم دارای کارشناسی ارشد رسانه وایده پرداز برتر قرآنی کشوراست که سالهاست در مجموعه های فرهنگی و مذهبی ملی و بین المللی فعالیت دارد و اجرای دهها طرح دانش آموزی، مسجدی و برگزاری نمایشگاههای مختلف موضوعاتی بود که در قم تجربه کرده است و فعالیت در آستان حرم حضرت معصومه و اینک توفیق همجواری با امام رئوف را دارد. وی یکی از معدود کسانی است که اطلاعات خوبی در زمینه پاکستان دارد که طی سالها تحقیق جمع اوری کرده است. کتاب «حکایت ملک خداداد» او اکنون بهترین مرجع برای شناخت پاکستان است
چه شد وارد حوزه فعالیت های فرهنگی ایران و پاکستان شدید؟
حدود۸ سال قبل به دعوت یکی از دوستان وارد کار فرهنگی در زمینه نزدیک کردن دو ملت ایران و پاکستان شدم سپس مجموعه بزرگی از علاقمندان دو کشور را گرد هم آورده ایم. علت اصلی تالیف کتابهای «حکایت ملک خداداد» و «پاک+ستان » هم خلا شدید منابعی غنی برای علاقمندان به پژوهش در حوزه پاکستان بود. آماده کردن «حکایت ملک خداداد» سه سال زمان برد و به لطف مدیر هنری کتاب اثری فاخر پدید آمد که مورد تقدیر وزارت خارجه پاکستان قرار گرفت. در این کتاب تاریخ، فرهنگ، اعتقادات، روابط مشترک ایران و پاکستان، ظرفیتهای عظیم همسایه شرقی و… مورد بررسی قرار گرفته تمام رنگی بودن کتاب هم سبب جذابیت آن شده است. بزرگانی از ایران و پاکستان برای کتاب تقریظ نوشته اند که فکر می کنم در استقبال مردم از آن بسیار موثر بوده است. کتاب« پاک+ستان» نیز برای پژوهشگران مفید است، زیرا جریان های سیاسی پاکستان به صورت طبقه بندی شده در آن معرفی شده اند و مخاطب در زمانی کم می تواند به مطالب زیادی اشراف پیدا کند.
رو نمایی کتاب در سفر عمران خان انجام گرفت نظرش چه بود؟
زمان سفر نخست وزیر پاکستان به عنوان مترجم همراهشان بودم. البته آن زمان کتاب آماده نشده بود. ولی نوع ترجمه مورد پسند مسئولان هماهنگی تشریفات نخست وزیر پاکستان قرار گرفت و سبب تقدیر توسط سفیر پاکستان شد. موضوع کتاب را به ایشان گفتم و خانم رفعت مسعود نیز اعلام کرد نسبت به این موضوع اشتیاق دارد؛ متاسفانه بیماری کرونا کار رونمایی کتاب توسط عمران خان را سخت کرد. مدتی بعد شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان به ایران آمد و کتاب با حضور ایشان رسما رونمایی شد. ایشان خواستار ترجمه آن به زبان های اردو و انگلیسی شدند البته از دغدغه های من هم بود. معاون نخست پاکستان و وزیر سابق گردشگری این کشور هم در مورد «حکایت ملک خداداد» تقریظ نوشته و آن را ستوده اند.
باوجود این همه نزدیکی فرهنگی بین دو کشور چرا تاکنون کار منسجمی انجام نگرفته بود؟
اگر منظور شما کار فرهنگی دولتی است که زمان می خواهد تا در مورد آن به تفصیل حرف زد؛ اما بی پرده بگویم من رسانه ها را مقصر اصلی ماجرا می دانم در اصل آنقدر از پاکستان بد گویی شده و تنها بمب، انفجار و تروریسم و افراط گرایی به مخاطب نشان داده شده که کسی گمان نمی کند این کشور یکی از بزرگترین ظرفیت های دوستی برای ایران باشد. یا وقتی می گوییم پاکستان به انتخاب نشریه معتبر کاندی ناست تراول آمریکا بهتری مقصد گردشگری جهان در سال ۲۰۲۰ بوده است عموما با تعجب می پرسند مگر پاکستان جز بیابان چیز دیگری هم دارد؟ به هر حال به دلیل عدم وجود اطلاعات مناسب حتی در مجامع نخبگانی کار فرهنگی منسجمی درباره پاکستان صورت نگرفته و این یک نقص بسیار بزرگ در حوزه روابط با شرق است.
بزرگترین خلاء فرهنگی بین ایران و پاکستان را چه می دانید؟
نبود آگاهی مناسب از ظرفیت های دو کشور است که تصور می کنم حاصل عدم انجام کار فرهنگی یا انجام ناقص آن است. وقتی خانه فرهنگ، رایزنی فرهنگی و مرکز تحقیقات زبان فارسی ایران در پاکستان بدون کارمند ایرانی اداره می شوند و بقیه تنها با یک ایرانی به فعالیتشان ادامه می دهند نباید توقع داشته باشیم معجزه ای صورت بگیرد. با بسیاری از صاحب نظران و نخبگان فرهنگی جریان ساز صحبت کرده ام که ممکن است درباره غرب صاحب نظر باشند ولی درباره پاکستان به اعتراف خودشان فاقد اطلاعات هستند. در چنین شرایطی عموم افراد جامعه، اطلاعات درج شده در رسانه ها را بدون تحلیل درست یا غلط بودن آن معیار نوع نگاه خود قرار می دهند و این یعنی بعدها هم اگر کار فرهنگی بخواهد صورت بگیرد ما زیر صفر قرار داریم سالها باید تلاش کنیم تا ذهن مخاطب نسبت به گزاره های منفی خالی شود؛البته مسائل دیگری هم هست که به اراده دولتها، نوع نگاهشان به جهان و سیاست های آنان برمی گردد.
بازخوردهای کتاب چطور بود؟
بازخوردهای مثبتی داشتیم دقیقا باعث تاثیر مستقیم و جدی بر مخاطب بوده است. خیلی ها با تعجب می گفتند پاکستانی را که این کتاب معرفی کرده هرگز حتی تصور نمی کردند. ذوق زدگی وزیر خارجه پاکستان را نیز مشاهده کردم با اینکه فارسی بلد نبود دقایق طولانی کتاب را ورق زد سپس تصاویر مربوط به شهر مولتان(زادگاهش) را یافته و آن را برای حاضرین شرح داد. البته برخی دوستان نقدهایی هم داشتند که باید توجه کرد ولی با توجه به اینکه علت اصلی نگارش کتاب عمل به یک وظیفه روی زمین مانده بود و نبود کتابی که پاکستان حقیقی را به مخاطب معرفی کند سبب رنج بود، استقبال خوب مردمی انگیزه های ما را برای فعالیت های بعدی بیشتر از قبل کرد. مردم ما پس از مقایسه، حقیقت را متوجه می شوند و این دغدغه را دارند که شیرینی حقیقت را به دیگران و اطرافیانشان بچشانند. مثلا افرادی بوده اند که کتاب را می خریدند تا به دوستانشان هدیه کنند
جالب ترین نکته ای که هنگام تالیف و تحقیق کتاب بهش برخوردید چه بوده؟
متوجه شدم جمع زمان هایی که ممکن است به هر دلیل در زندگی ما هدر برود بسیار زیاد است چون کتاب تقریبا ۴۰۰ صفحه ای «حکایت ملک خداداد» حاصل استمرار در استفاده از یک زمان استراحت یک ساعته بود ولی آرام آرام باعث خلق یک اثر شد. هر کدام از ما در زندگیمان چنین زمان هایی داریم و باید از آنها استفاده بهینه کنیم زمان نعمتی ارزشمند و تکرار نشدنی است.
در ایران چند پژوهشگاه تخصصی در زمینه پاکستان وجود دارد؟
متاسفانه مجموعه هایی که علمی و پژوهشی پاکستان یا ایران را مورد مطالعه قرار دهند بسیار کم هستند و یکی از نواقص موجود در روابط دو کشور همین موضوع است. در اصل قشر تحصیل کرده و دانشگاهی به خوراکی مناسب و قابل استناد دسترسی ندارند و دربسیاری از موضوعات جز گمانه زنی یا حرفهای غیرمستند مطلبی دیده نمی شود.
بهترین روش برای نزدیکی دو ملت را چه میدانید؟
ایران و پاکستان آنقدر ظرفیت مشترک و عمیق اعتقادی، تاریخی، فرهنگی و… دارند که اگر به درستی بیان شوند هیچ دشمنی نمی تواند شکافی ایجاد کند؛ ولی در بیان هنرمندانه این اشتراکات ضعف جدی داریم. به شخصه کار فرهنگی و فعالیت اقتصادی را حلقه گمشده ارتباط ایران و پاکستان در این زمان می دانم. ایران و پاکستان دارای اقتصاد مکمل هستند و روی هم رفته نزدیک به ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت دارند. اگر ازاین ظرفیت بزرگ اقتصادی به خوبی استفاده شود مشکلات هر دو کشور حل خواهد شد. درباب مسائل فرهنگی نیز شکی نیست اگر گروههای خودجوش و آتش به اختیار مردمی کار را به دست بگیرند تلاش دشمنان مشترک برای تخریب روابط ناکام خواهد ماند و تحولی شگرف در منطقه رقم خواهد خورد
در زمان مناظرات، سعید جلیلی روی پاکستان تاکید ویژه ای داشت علت این تاکید این کاندیدا چه بود؟
این توفیق را داشته ام که در برخی مسائل از مشورت آقای جلیلی استفاده کنم. حرفهای جالبی از ایشان درباره پاکستان شنیدم البته دلیل بیان سخنان آقای وحید جلیلی این است که ایشان از مهم ترین مشاوران دکتر سعید جلیلی هست. به خاطر دارم وقتی برای معرفی فعالیت های مجموعه پاکستان ایرانی ترین همسایه با ایشان دیدار داشتم گفت شما باید تعدادی از نخبگان را وارد فضای پاکستان کنید. بعد از پایان گزارش و توضیحات با خنده از آمادگی خودشان سخن گفت. برای ایشان ظرفیت های پاکستان خیلی جالب بود و حتی پیشنهادات مشترکی هم ارائه کرد. در یکی دیگر از برنامه هایی که به دعوت ما ایشان سخنرانی می کرد جمله جالبی گفت اینکه دشمنان روابط ایران و پاکستان را در طول ۷۰ سال خراب کرده اند نباید انتظار داشته باشیم این روابط با سه یا چهار سال کار فرهنگی تغییرجدی کند.
چند سال قبل خاطرم هست شیعیان پاکستان از برخوردهای بد سفارت ایران با کسانی که میخواهند به ایران بیایند گله داشتند آیا هنوز وضعیت همانطور است؟
آن زمان شیعیان و به طور کلی زائرین در مسیر اخذ ویزای زیارتی با مشکلات جدی و سختی روبرو بودند. این مشکلات در حال حاضر(شرایط غیرکرونایی) تا حدی حل شده است. با تاکیدات رهبر معظم انقلاب در سطوح دولتی کارگروههای شکل گرفت تا مسائل زائرین پاکستانی حل شوند و این امید وجود دارد که در طول سالهای آینده شاهد بهبود مسیر زیارت باشیم. پژوهش های مفصلی داشته ایم و زمانی بیش از ۷۲ مشکل که گریبان زائر را در ایران و پاکستان می گرفت شناسایی کرده بودیم که البته نتایج تحقیقات موجود است.
آیا عمران خان را که ورزشکاربوده با توجه به عملکردش یک چهره فرهنگی میتوان دید؟
عمران خان با شعار تغییر و حل مسایل اقتصادی قدم به میدان گذاشت. یک ورزشکار محبوب که در زمان کاپیتانی او پاکستان قهرمان جام جهانی کریکت شده بود. به عقیده من دلیل پیروزی عمران خان روحیه مقاوم و سرسخت او بود. نخست وزیر کنونی پاکستان نزدیک به ۲۰ سال رهبر حزبی بود که تنها چهره شاخص آن خودش بود! حزبی که هیچ کس آن را جدی نمی گرفت. نگاه عمران خان ضد استکباری است و به نظرم این فرصتی ایده آل برای توسعه روابط با پاکستان است. او تقریبا تنها نخست وزیر پاکستانی است که آشکارا علیه آمریکا و انگلیس سخنرانی کرده و سیاست های آنها را مخرب توصیف می کند فردی است که به وحدت کشورهای مسلمان علیه اسلام هراسی، توسعه فضای سبز جهت مبارزه با گرمایش زمین و اتحاد منطقه ای جهت تامین امنیت اعتقاد جدی دارد.
نفوذ عربستان در پاکستان را چگونه می بینید؟
پاکستان سال ها کانون فرهنگ و اندیشه ایرانی بوده است، ولی طی چهار دهه اخیر و در سایه غفلت تامل برانگیز مسئولان داخلی نفوذ فرهنگی سعودی با سرمایه گذاری های آنان بیشتر شده است. البته روی کار آمدن دیکتاتوری مانند ضیاالحق کاتالیزگر ماجرا شد ولی به هر حال پا پس کشیدن ایران پیش روی عربستان را در پی داشت. در کشوری که طبق اعلام واشنگتن پست بین کشورهای جهان بیشترین علاقه به ایران وجود دارد قبول شکست از عربستان اصلا منطقی و عاقلانه نیست. در حال حاضر هم ایران جایگاه خوبی در پاکستان دارد و همزمان با شهادت سردار سلیمانی مشاهده شد که مردم پاکستان چه اندازه به انقلاب علاقمند هستند. محور سیاست خارجه در پاکستان باید توسعه روابط فرهنگی و مردمی باشد این کار در مدتی معقول می تواند منجر به حل چالش های امنیتی نظامی و استراتژیک شود.