کالاش ها kalash valley
بازماندگان عقاید کهن
در نزدیکی های شهر چترال شاهد زندگی مردمی هستیم که توجه رسانه ها باعث شده تا شهرتی جهانی پیدا کنند. در کتاب حکایت ملک خداداد راجع به این گروه آمده است: در 40 کیلومتری جنوب شهر چترال دره‌ای سرسبز به چشم می‌خورد که نه تنها فراوانی نعمت‌های طبیعی و میوه‌های شیرین و آب‌دارش شهرتی جهانی یافته بلکه ساکنان آن به دلیل داشتن عقاید و باورهایی که نمونه آن را در کم‌تر جایی می‌توان یافت اینک به یکی از جذاب‌ترین موضوعات برای مردم شناسان مبدل شده‌اند. نظام قبیله در تمام خیبرپختونخوا به چشم می‌خورد ولی در کالاش می‌توان نمونه‌ای منحصر به فرد از آن را یافت مردمی که آخرین جامعه معتقد به کیش کهن آریایی هستند و اینک در سه روستای بریر، بومبورت و رامبور می‌توان آنان را به چشم دید.
مردم کالاش اعتقادی عمیق به قدرت‌های طبیعی دارند و جشنواره‌های سنتی آنان نیز در روزهای خاصی از سال برگزار می‌شود، تا پیش از سال 1890 و تولد خط مرزی دیورند که باعث شد «نورستان» بخشی از افغانستان ساکنان این منطقه نیز با کالاش‌ها هم مذهب بودند ولی تحت فشار دولت وقت افغانستان اسلام آوردند و از کافرستان به نورستان تغییر نام دادند. کالاش‌ها عقایدی دارند که نشان می‌دهد باورهای آنان با مردم یونان باستان شباهت‌هایی دارد و از این رو برخی معقتدند ادعای آنان مبنی بر اینکه از نسل اسکندر مقدونی هستند چندان غلط نیست.
افرادی که قصد ورود به دره کالاش را دارند باید مبلغی را بپردازند که دولت پاکستان آن را صرف عمران و آبادانی همین منطقه می‌کند، ولی جذابیت‌های اعتقادی مردم کالاش باعث شده تا هم‌زمان با جشن‌های آنان هزاران گردشگر راهی این منطقه شوند و از نزدیک آداب و رسوم آنان را به تماشا بنشینند.
ما نیز می‌توانیم گوشه‌ای نشسته و به حرکات دلکش و لباس‌های زیبای مردمان این قوم خیره بمانیم، فراموش نکن که آنان به یک خدای آفریننده به نام دیزار معتقدند ولی در کنار آن به تعدادی قهرمانان اسطوره‌ای، نیمه خدا و تردد ارواح نیز قائل هستند. غرش تندر را بازی چوگان «خدای ایندر» می‌دانند و «جستان» را همتای شیطانی ایندر می‌دانند که به شکل سگ ظاهر می‌شود، به باور آنان خدایان با پرتاب شهاب سنگ شیاطین را دور می‌کنند.
مردم کالاش علاقه فراوانی به مشروب و مجسمه‌های چوبین دارند و برخلاف سایر نقاط پاکستان از دید آنان محدودیتی در روابط بین مردان و زنان وجود ندارد، ولی زنان حین وضع حمل یا عادت ماهانه به مکان خاصی منتقل شده و از بقیه جامعه جدا می‌شوند.حاصل خیزی این منطقه باعث شده تا سراسر دره کالاش مملو از جنگل‌های زیبای بلوط باشد، آنان به شکرانه این طبیعت دلفریب سه جشن بزرگ سالیانه دارند:
جشن اوچا که در پائیز برگزار می‌شود، جشن جوشی که اواخر اردیبهشت برگزار می‌شود و مردم در آن شیری که ده روزمانده باشد را می‌نوشند و جشن چویموس که مهم‌ترین جشن سالانه کالاش‌هاست و به شکرانه برداشت محصول با رقص و موسیقی محلی و قربانی کردن برای خدای بالیمان آن را گرامی می‌دارند.
تو نیز به عنوان یک گردشگران حین بازدید از اماکن مقدس کالاش باید حرمت آن‌ها را رعایت کنی برخی از این اماکن عبارتند از:
قربانگاهها: قربانگاهها به نام مالوس مشهور هستند و معمولا خارج از مناطق روستایی هستند به برخی از این قربانگاهها می‌توان در روستاهای رومبور، بریرو باتریک دسترسی داشت.
جِشتَک‌هان: یکی دیگر از اماکن مقدس برای کالاش‌ها جایی است به نام جشتک‌هان، که در آن مراسم ویژه زمان تولد، مرگ و جشنواره‌ها برگزار می‌شود سراسر سالن‌های بزرگ جشتک‌هان از تصاویر زنان و پرندگان پوشیده شده است.
باشالنی: مکان‌هایی ویژه زنان آبستن و قاعده که مردان حق ورود به آنجا را ندارند.
ماداو جاو: گورستان‌های مخصوص کالاش که در گذشته مردگانشان را در تابوت چوبی قرار داده و در فضای باز ماداو جاو قرار می‌دادند، ولی در سال‌های اخیر آن‌ها ترجیح می‌دهند اموات خود را دفن کنند.
چارسو: محلی برای رقص جوانان کالاش که در زمان برگزاری جشنواره‌ها شلوغ‌تر از سایر ایام سال است.
کالاش‌ها در هنر نیز دستی بر آتش دارند و به خصوص در منبت‌کاری و قالی‌بافی در تمام منطقه مشهور شده‌اند، برای دیدن آثار هنری آنان می‌توان به خانه فرهنگ کالاش در برومبت رفت جایی که مردم یونان به پاس همسو بودن افکار کالاش با عقاید باستانی کشورشان موزه‌ای را ساخته و در آن آثار فاخری از قدیمی‌ترین اشیا به دست آمده از کاوش‌های باستانی را قرار داده‌اند. ساختمان این موزه که از چوب ساخته شده نشان دهنده تبحر بی‌حد و اندازه مردم کالاش در هنر منبت کاری است و بسیاری از گردشگران نیز به عنوان سوغات از این دره زیبا آثار هنری آن را به شهرهای خود می‌برند.
مسیرهای پیاده روی: برای گردشگرانی که قصد قدم زدن در طبیعت زیبا و بکر منطقه را دارند سه مسیر پیاده روی در روستاهای بومبرت، رومبور و بریر برنامه ریزی شده است، مسیر این پیاده‌روی‌ها از عمق جنگل‌های بلوط منطقه و کناره روستاهای مختلف می‌گذرد که خود در ساحل رودخانه‌های خروشان چترال قرار گرفته‌اند. وجود درختان میوه در طول مسیر مورد توجه ویژه گردشگران قرار می‌گیرد و آن‌هامی‌توانند طعم به یادماندنی میوه‌های کوهستانی را نیز بچشند.
نباید فراموش کنی که برای سفر به دره کالاش نیاز است تا از اداره گردشگری شهر چترال مجوزهای لازم را دریافت کنی زیرا دولت پاکستان برای حفظ امنیت و حرمت عقاید کالاش قوانین ویژه‌ای را در نظر گرفته است.
شما می توانید در کتاب حکایت ملک خداداد بصورت کامل با این منطقه زیبا آشنا شوید.
