لال شهباز قلندر Lal Shahbaz Qalandar

لال شهباز قلندر Lal Shahbaz Qalandar

حریم عشق به خدا

زمین سند آمیخته از قدمت و تقدس است که حضور صوفیان مسلمان به آن بخشیده است، اگر چه در جای جای پاکستان می‌توان آثار حضور صوفیان را در اعتقادات مردم یافت ولی بدون شک مشهورترین صوفی خفته در خاک پاکستان «عثمان مروندی» یا حضرت لعل شهباز قلندر است که آرامگاهش در 90 کیلومتری دیواره های زیبای رانی کوت، آرام بخش خاطر مریدانش است. درکتاب حکایت ملک خداداد راجع به این عارف بزرگ و مشهور آمده است:

در جای جای ایالت سند شهر و روستایی را نخواهیم یافت که آرامگاه درویشی در آن نباشد، مردم محلی آنان را اولیاکرام می خوانند و به پاس زحماتی که متحمل شده و دین الهی را در کافرستان آن زمان نشر و بسط داده اند عزیزشان می شمارند، نام اصلی عثمان مروندی شاه حسین است و بسیاری از منابع تاریخی زادگاه او را مرندِ تبریز یا (روستایی به نام مروند) می دانند. برخی دیگر نیز معتقدند که اول اهل افغانستان است.

لعل شهباز قلندردر جوانی از ایران به هندوستان رفت و پس از اتمام تحصیل همراه شیخ بهاءالدین زکریا مولتانی، شیخ فریدالدین گنج شکر و شیخ جلال الدین بخاری، نواحی مختلف هندوستان را سیاحت کرد و سرانجام در سهوان، یکی از قدیمی ترین مناطق سند اقامت گزید و کلاسهای علم وعرفان دایرکرد. او به اشاعه دین اسلام و ترویج زبان فارسی پرداخت و منطقه را به مرکز فرهنگی وعرفانی تبدیل کرد؛ به گونه‌ای که هرکس از قوت کلام او، سرمست می‌شد و در دریافت مبانی دینی و اخلاقی و افزایش دانستنیها و دانایی، تأثیر شگرف می‌گرفت.

آورده اند هنگام ورود او به سهوان پادشاه ظالم و عیاشی به نام «چَرپت» حکومت می‌کرد. مردم از ظلم او در امان نبودند؛ اموال مردم غارت می‌شد؛ خانه های مردم براحتی تخریب می‌شد؛ به ناموس مردم تجاوز می‌شد؛ حقوق مردم غصب می‌شد؛ منطقه از قانون پیروی نداشت و بی‌بند و باری رواج داشت؛ زنهای بی‌عفت به طور علنی به کارهای زشت روی می‌آوردند و بسیاری از خانه های منطقه به مراکز فحشا و منکرات تبدیل شده بود.

در این شرایط، شهباز قلندر که همواره جامة سرخ رنگ (گویا جامة معرف مردم مرند و شاید به دلیلی دیگر) به تن داشت و در سیر و سلوک، اندیشه‌های امیر المومنین علی(علیه السلام) را معراج رندی و قلندری می‌دانست توجه به وضعیت زنان را پیش از هر چیز، سرلوحة کار خود ساخت ودست نیاز و دعا به سوی خداوند بلند کرد که این بازار بی‌عفتی نابود شود وبه زنان توفیق عنایت شود تا خود را از مردان بد حفظ کنند. طولی نکشید که زنان، جمعی به حضور شهباز قلندر رسیدند و گفتند از خدا بخواه توبة ما را بپذیرد. بعد از توبه، زنان با قلندر بیعت کردند و قول دادند از این به بعد به کارهای ناشایست دست نخواهند زد. بدین ترتیب، شهباز با نفوذ در دلهای آن‌ها، انقلاب روحی و معنوی برپا کرد و این اولین اثر نفوذ او بین مردم این منطقه بود و از این پس سعی کرد با تلاشهای مخلصانه و مستمر، منطقه را از فساد و بی‌بند و باری پاک کند و مردم ناحیه را از ضعف اخلاقی و نابودی حفظ کند. وی ضمن تبلیغ و هدایت، کار آموزش و تدریس را نیز وجهة همت خود ساخت و کلاسهای علم عرفان دایر کرد و بعد از مدتی موفق شد منطقه را به یک مرکز فرهنگی تبدیل کند.

شهباز قلندر بعد از اهتمام بسیار در تبلیغ دین و هدایت مردم و احاطة کامل بر علوم عربی و فارسی، به پایان عمر نزدیک شده بود. او حدود نود سال عمر کرد و شش سال پایان عمر را در سهوان گذراند. نور اسلام پیوسته از خانقاهش به همه نقاط سند رسید و مردم گرویدة اسلام شدند. او در آخرین ایام زندگی به خلوت رفت و خود را فقط به ذکر و عبادت مشغول کرد. در همین حال بود که در ۲۱ شعبان ۶۷۳هجری با دنیا وداع کرد و در حجره‌اش دفن گردید. موقع وفات، بی‌هوش بود و ناگهان به هوش آمد و گفت هیچ کس رفیق من نیست. اعمالم هم نمی‌توانند دوست من باشند. امیدم به خدا، پیامبر و اهل بیت است. پس از آن دستها را بلند کرد و گفت: خداوندا! من بندة گنهکار توام و طلبکار رحمتت، به دین پسندیدة تو اسلام گرویدم و آن را محکم گرفتم. خدایا! اگر در آن از من کوتاهی سرزده، از تو طلب عفو دارم،از کوتاهیهایم بگذر و دعایم را مستجاب بفرما. پس از آن نفس آخر کشید و روحش به ملکوت اعلی پرواز کرد.

شهباز در شعر نیز چیره دست بود و ارادت عجیبی به اهل بیت «علیهم السلام» داشت، وی می سراید:

جام مهر علیست در دستم               باد از جام خورده ام مستم

کمر اندر قلندری بستم                   از دل پاک حیدری هستم

حیدریم، قلندرم، مستم                 بنده مرتضی علی هستم

نسل این صوفی بزرگ را با چند واسطه به امام جعفر صادق «علیه السلام» می رسانند و برای او شجره مشخصی ذکر می کنند که در کتب مختلف به آن تاکید شده وشرح آن چنین است: «که لعل شهباز بن سید حسن کبیر الدین بن سید شمس الدین بن سید صلاح الدین بن سید نورشاه بن سید خالد بن سید محب بن سید مشتاق بن سید نورالدین بن سید اسماعیل بن سید امام جعفر صادق». هر سال هم زمان با ایام وفات شهباز قلندر ده ها هزار نفر از گوشه و کنار جهان به سوی شهر سهوان شریف حرکت می‌کنند تا در مراسم بزرگداشت وی شرکت کنند، شیعیان در این مراسم دعا می خوانند و اهل تسنن نیز به خواندن اشعار عارفانه و برگزاری مجلس سماع می پردازند.

با مطالعه کتاب حکایت ملک خداداد می تواند اطلاعات بیشتری به دست آورید.