خیبرپختونخوا khyber pakhtunkhwa
خیبرپختونخوا که با نام قدیمی «سرحد» نیز شناخته می شود یکی از زیباترین ایالت‌های پاکستان است که از لحاظ وسعت در رتبه چهارم و از لحاظ جمعیت در رتبه سوم قرار دارد، قسمت شمالی این ایالت مناظر بی‌نظیر طبیعی فراوانی را در خود جای داده و سهم بخش جنوبی متحول کردن اقتصاد و صنعت پاکستان است. شهر «پیشاور» مرکز این ایالت است که دروازه ورود به دنیای قدیم است و در دل هزاران حرف نگفته دارد، زبان رایج در خیبرپختونخوا پشتو است.
جمعیت این ایالت حدود 25 میلیون نفر است که غالب آنان پختون(پشتو زبان) هستند. البته نسل هندو زبانان و کوهستانی‌ها نیز به چشم می‌خورد که در اقلیت هستند، مناطق قبایلی هم مرز با افغانستان نیز اخیرا به ایالت خیبرپختونخوا ملحق شده‌اند و به آن اهمیت بسیار ویژه استراتژیکی بخشیده‌اند.
از منظر تاریخی، خیبرپختونخوا حکم‌رانی اقوام ایرانی، یونانی، عرب، ترک، مغول وسیک‌ها را تجربه کرده است.400 سال پس از ظهور اسلام در شبه جزیره عرب طلیعه و نسیم روح بخش آن به سرزمین غرق در گرداب گمراهی خیبرپختونخوا رسید و مردم پاک سرشت آن را به سوی نور حقیقت فراخواند و این شد دلیلی برای رفت و آمد بزرگ‌ترین علما، دانشمندان، تجار و شعرای آن روزگار.
البته گفته می‌شود نخستین اقوام پشتو در عهد خلفا مسلمان شدند، ولی در هر حال نقش صوفیان و مبلغان دینی در مسلمان شدن مردم منطقه انکار ناپذیر است.قوم پختون یا پشتو زبآن‌ها مردمی دلیر، جنگجو و بی‌باک هستند که نامشان هراس به دل دشمنانشان می‌افکنده است. مقاومت جانانه آنان در مقابل حمله مغول‌ها خود گواهی بر این ادعا است. در زمان حاکمیت انگلیس بر شبه‌قاره هند از سال 1901مرزهای این ایالت شکل گرفت و با نام «ایالت سرحد» به معنای ایالت مرزی رسمیت یافت، همزمان با استقلال پاکستان در سال 1947 به دلیل جمعیت بالای مسلمان در این منطقه ایالت سرحد به پاکستان ملحق شد و تلاش جدایی طلبان نیز در سال 1950 به دلیل رغبت مردم این ایالت به سوی پاکستان ناکام ماند.
نام خیبرپختونخوا در پاسخ به درخواست‌های مکرر و فراوان ساکنان پشتوزبان این ایالت از سال 2010 برای این منطقه انتخاب شده و رسمیت یافت.
شهرهای مهم این ایالت عبارتند از؛ پیشاور، مانسره، نوشهره، دیر اسماعیل خان، ایبت آباد، مردان، کوهات، چارسده، چترال
زبان و مردم خیبرپختونخوا: پشتو زبان مردم این ایالت است که میان اهالی شبه‌قاره به «پتهانی» Pathani شهرت دارد این زبان 65 میلیون نفر گوینده دارد که بخشی زیادی از آنان را مردم ایالت خیبرپختونخوا تشکیل می‌دهند. از لحاظ رسم الخط به عربی شباهت دارد و از خانواده زبآن‌های هندواروپایی است.
پشتو یکی از مهم‌ترین زبان های افغانستان نیز هست و در این کشور به رسمیت شناخت می‌شود، آمارها نشان می‌دهند که 15 درصد از تمام مردم پاکستان پشتو زبان هستند.در مورد قدمت زبان پشتو دو نظریه وجود دارد که یکی از آنان به اصالت نژادی قوم پختون پیوند می خورد، نظریه اول این است که این زبان پیش از مهاجرت اولیه آریائیان وجود داشته است و نظریه دوم این است که این زبان از عبری اقتباس شده است. اگر فرض دوم را بپذیریم می‌توانیم این نظریه را نیز با اهمیت بیشتری بررسی کنیم که پشتو زبان ها از نسل قوم بنی اسرائیل هستند.پرفسور پریشان ختک استاد زبان شناس پاستانی پشتو را جزو زبان های سامی می داند.
فرهنگ: موسیقی یکی از درخشان‌ترین و متعارف‌ترین جلوه‌های هنری قوم پشتو است و به راحتی می‌توان سبک موسیقی مردم خیبرپختونخوا را از دیگر نقاط پاکستان تشخیص داد. بزرگ‌ترین جشن‌های ایالت خیبرپختونخوا اعیاد اسلامی نظیر عید قربان و عید فطر است که با شوری وصف نشدنی برگزار می‌شود.از آنجا که اقوام مختلفی در این ایالت زندگی می‌کنند شاهد وجود فرهنگ‌های بسیار متفاوتی هستیم مانند کالاش ها.
دیگر جشن های اقوام پشتون:
برخی جشن‌های سنتی نظیر نوروز در این ایالت با شوری وصف ناشدنی برگزار می‌شود، و رسوم مختلف مانند اهدای تخم مرغ رنگی و یارقص‌های محلی بین مردم کاملا رایج است.مردم ایالت خیبرپختونخوا بازی‌های ویژه خود را دارند و به طور مثلا در منطقه چترال به خوبی با چوگان بازی آشنا هستند و همه ساله جشنواره‌های مختلفی در این راستا برگزار می‌کنند.
شما می توانید در کتاب حکایت ملک خداداد بصورت کامل با این منطقه زیبا آشنا شوید.
